مراقبت های بعد از تعویض مفصل زانو

مراقبت های بعد از عمل تعویض مفصل زانو چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟ مراقبت های بعد از عمل تعویض مفصل زانو در بهبودی و تسریع دوران نقاهت بسیار تاثیر گذار گذاشته و نتیجه عمل کاملا به رعایت آنان بستگی دارد. در این مقاله قصد داریم مراقبت های بعد از عمل تعویض مفصل زانو را برای شما شرح دهیم پس با ما همراه باشید.

نکات پیش از ترک بیمارستان

پس از جراحی تعویض مفصل زانو در اغلب موارد احتیاج به یک شب بستری در بیمارستان می‌‌باشد، پس از 24 ساعت در صورتی که حال عمومی شما مساعد باشد می‌توانید بیمارستان را ترک نمائید. پیش از خروج از بیمارستان لیست تمام داروهای مسکن، داروهای ضد التهاب و سایر داروهای مورد نیاز را از پزشک دریافت نمائید. پس از جراحی تعویض مفصل زانو لازم است تا جلسات فیزیوتراپی را به صورت مداوم تا چند هفته دنبال نمائید، بنابراین از فیزیوتراپ خود درباره‌ی برنامه‌ جلسات درمانی اطلاعات لازم را کسب نمائید.

مراقبت‌های پس از ترک بیمارستان در طی سه هفته‌ی اول

در طی هفته‌ی اول پس از جراحی بیشترین تورم در زانو را خواهید داشت بنابراین در طی 7 الی 10 روز اول پس از جراحی هنگام استراحت و یا نشستن یک بالش زیر ساق یا مچ پا قرار دهید، تا زانوی شما بالاتر از سطح قلب قرار بگیرد. (از هرگونه فشار و یا قرار دادن هر شئ زیر زانوی خود خودداری نمائید) همچنین جهت کاهش تورم می‌توانید از کمپرس یخ استفاده نمائید، هر روز 3 الی 4 بار و هر بار به مدت 20 دقیقه کیسه یخ را روی زانوی خود قرار دهید. در طی روزهای اول پس از جراحی ممکن است کمی کاهش انرژی داشته باشید، در طی این مدت سعی نمائید به مقدار کافی استراحت نمائید، غذاهای مقوی مصرف نمائید و تمرینات فیزیوتراپی که به شما ارائه شده است را به طور منظم پیگیری نمائید. جهت کنترل درد، داروهای مسکن را در ساعات مشخص شده مصرف نمائید، زمان تاثیر داروهای ضد درد حدود 30 دقیقه طول می‌کشد، بنابراین پیش از اینکه درد شروع شود باید داروها را مصرف نمائید، در صورتی که میزان درد شما با انجام فعالیتی بیشتر می‌شود قبل از شروع فعالیت یا تمرینات فیزیوتراپی داروهای ضد درد خود را مصرف نمائید.

جهت کنترل درد می‌توانید از روش‌هایی غیر از دارو نیز استفاده نمائید به عنوان مثال:

• گوش دادن به موسیقی‌
• تغییر موقعیت در هنگام استراحت
• پیاده روی‌های سبک
• کتاب خواندن، تماشای تلویزیون و یا انجام هر فعالیت دیگری که حواس شما را از توجه به درد زانو پرت نماید.
• تمرینات مدیتیشن و رهاسازی ذهن
• در چند هفته‌ی اول پس از جراحی ممکن است تمایلی به خوردن غذا نداشته باشید و دچار کاهش اشتها شوید اما باید به این نکته توجه داشته باشید که تغذیه نقش مهمی در بهبود شما خواهد داشت بنابراین سعی نمائید تمام وعده‌های اصلی غذا را در کنار میان وعده های مقوی مصرف نمائید. روزانه 6 تا 8 لیوان آب و مایعات مصرف نمائید. هر روز غذاهای حاوی پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، لوبیا، آجیل و غیره را در برنامه‌ی غذایی روزانه‌ی خود بگنجانید.
• مصرف داروهای ضد درد ممکن است موجب ایجاد عوارضی مانند یبوست شود، جهت کنترل این مورد غذاها و میوه‌های حاوی فیبر به همراه آب فراوان مصرف نمائید و در صورتی که مشکل شما برطرف نشد از پزشک خود دستورات دارویی مناسب را دریافت نمائید.
• در اطراف پوست و بافت محل جراحی ممکن است کمی بی‌حسی داشته باشید، در این مورد نگران نباشید زیرا در طی چند هفته به مرور برطرف خواهد شد.

مراقبت‌های پس از تعویض مفصل زانو پس از سه هفته‌ی اول

پس از انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو، پیروی از یک برنامه مراقبت کامل پس از آن برای اطمینان از بهبودی و توانبخشی مناسب بسیار مهم است. سه هفته اول پس از عمل جراحی برای آماده سازی زمینه برای بهبود موفقیت آمیز حیاتی است. در ادامه برخی از مراقبت های مهم پس از سه هفته ی اول بعد از جراحی تعویض مفصل زانو را برای شما بیان می‌کنیم:

• تمرینات فیزیوتراپی خود را جهت بازیابی دامنه‌ی حرکتی زانو به صورت مستمر ادامه دهید.
• میزان درد و تورم پس از این مدت بسیار کاهش خواهد یافت اما در صورت وجود درد و تورم می‌توانید مصرف داروهای مسکن و استفاده از کیسه‌ی یخ را ادامه دهید. چند هفته پس از جراحی تعویض مفصل زانو میزان درد به تدریج کاهش می‌یابد بنابراین در صورتی که درد جدیدی در این ناحیه حس کردید باید هرچه سریعتر به بهترین جراح پروتز زانو مراجعه کنید.

در صورتی که پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو در خواب شبانه مشکل دارید به نکات زیر توجه نمائید:

• داروهای مسکن خود را یک ساعت پیش از رفتن به رختخواب مصرف نمائید تا در هنگام خوابیدن درد نداشته باشید.
• در طی روز از چرت زدن خودداری نمائید تا خواب شبانه‌ی شما با اختلال مواجه نشود.
• سعی کنید زانوی خود را در وضعیتی قرار دهید که هیچ گونه فشاری به این ناحیه وارد نشود.
• چند ساعت پیش از خواب از نوشیدن مایعات پرهیز نمائید.
• در صورتی که مشکل خواب شما جدی می‌باشد می‌توانید با یک مشاور صحبت نمائید.
• هر زمان که جراح و یا فیزیوتراپ تشخیص دهد می‌توانید بدون واکر حرکت نمائید، راه رفتن را به تدریج و بدون هیچ گونه کمکی آغاز نمائید.
• 4 تا 6 هفته پس از جراحی می‌توانید به محل کار خود بازگردید یا فعالیت‌های روزمره را آغاز نمائید اما از انجام هرگونه فعالیت سنگین، بلند کردن اشیا و یا هرگونه فعالیتی که به زانوی شما فشار وارد نماید تا زمان بهبودی کامل خودداری نمائید.

نحوه خوابیدن بعد از تعویض مفصل زانو

خوابیدن بعد از تعویض مفصل زانو از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد زیرا نحوه قرار دادن پاها در فشار وارده بر زانو تاثیر گذار است. پس از عمل تعویض مفصل زانو صاف به پشت دراز کشیده و هنگام دراز کشیدن از قرار دادن بالش پشت زانو خودداری کنید. زمانی که نیاز داشتید پای خود را بالا ببرید حتما زانوی خود را صاف نگه دارید.

راه رفتن بعد از عمل تعویض مفصل زانو

بعد از عمل تعویض مفصل زانو برای راه رفتن باید از عصا یا واکر برای این که مفصل زانو فشار کمتری را وارد کند، استفاده کنید. به طور میانگین از آن ها بعد از عمل تعویض مفصل زانو به مدت 4 الی 6 هفته استفاده کنید. در حین راه رفتن توجه داشته باشید تا زمان چرخش روی پایی که جراحی شده وزن خود را بیشتر نکنید و بهتر است زمانی که می‌خواهید بچرخید انگشتان پای شما مستقیم به سمت جلو باشند. در راه رفتن عجله نداشته باشید و قدم های کوچک بردارید.

حمام بعد از عمل تعویض مفصل زانو

به طور معمول، به بیماران توصیه می‌شود قبل از حمام کردن، صبر کنند تا محل جراحی بهبود یابد. این دوره ی زمانی معمولاً حدود 2 هفته طول می‌کشد، اما مهم است که دستورالعمل های خاص ارائه شده توسط جراح خود را دنبال کنید. خشک نگه داشتن محل برش در طول فرآیند استحمام بسیار مهم است. از پانسمان های ضد آب یا پوشش پلاستیکی برای پوشاندن ناحیه برش و جلوگیری از خیس شدن آن استفاده کنید. این اقدام به کاهش خطر عفونت و بهبودی مناسب کمک می‌کند. هنگام حمام کردن، از صابون ملایم و بدون عطر و آب ولرم برای تمیز کردن ناحیه جراحی استفاده کنید. از استفاده از مواد شیمیایی خشن یا آب داغ خودداری کنید، زیرا می‌توانند پوست را تحریک کرده و روند بهبودی را مختل کنند. هنگام تمیز کردن ناحیه جراحی مراقب باشید که ملایم باشید. از مالش دادن محل برش خودداری کنید، زیرا می‌تواند باعث تحریک و ناراحتی شود. در عوض، به آرامی محل را با یک پارچه نرم بکشید تا آن را تمیز کنید. مهم است که در روند استحمام عجله نکنید. وقت بگذارید و مراقب حرکات خود باشید تا از وارد آمدن فشار غیر ضروری به مفصل زانو خود جلوگیری کنید. استفاده از صندلی را در نظر بگیرید تا فرآیند راحت تر و ایمن تر شود. اگر برای تمیز کردن ناحیه جراحی مشکل دارید یا خم می‌شوید، درخواست کمک از یکی از اعضای خانواده یا مراقب خود را در نظر بگیرید. مهم است که ایمنی را در اولویت قرار دهید و از وارد کردن فشار غیر ضروری به مفصل زانو در طول فرآیند استحمام خودداری کنید.

بعد از عمل تعویض مفصل زانو چه بخوریم؟

غذایی که بعد از عمل تعویض مفصل زانو مصرف می‌کنید بسیار در بهبودی و تسریع دوران نقاهت شما نقش دارد. برای کمک به بازسازی استخوان ها و ماهیچه ها  استفاده از برخی غذاهای حاوی پروتئین مانند پنیر، لوبیا، مرغ و ماهی را در برنامه غذایی خود گنجانده و باعث تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با عفونت در بدن خود شوید. از مصرف مواد دارای قند و شکر مخصوصا آبمیوه های صنعتی و مصنوعی به دلیل داشتن قند پرهیز کنید. پس از عمل تعویض مفصل زانو می‌توانید مایعات کافئین دار مانند چایی و قهوه بدون شکر را برای خروج مواد بیهوشی استفاده کرده تا دچار سر درد نشوید.

نشستن روی زمین بعد از تعویض مفصل زانو

به طور کلی توصیه می‌شود بلافاصله پس از جراحی از نشستن روی زمین خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند فشار غیر ضروری را بر روی مفصل زانو که به تازگی جایگزین شده است وارد کند. در مراحل اولیه بهبودی، اولویت دادن به استراحت و ارتفاع به منظور کاهش تورم و بهبودی بسیار مهم است. به این ترتیب، نشستن روی صندلی یا روی یک سطح برجسته در روزهای اولیه پس از جراحی توصیه می‌شود. هنگام نشستن روی زمین، استفاده از بالش های نگهدارنده برای بالا بردن زانو و ایجاد راحتی بیشتر مهم است. این اقدام می‌تواند به کاهش فشار روی مفصل و به حداقل رساندن ناراحتی کمک کند. زمانی که خود را روی زمین پایین می‌آورید یا بر می‌گردید، مراقب حرکات خود باشید و از وارد کردن وزن یا فشار زیاد بر روی زانوی تعویض شده خودداری کنید. استفاده از قدرت بالاتنه و حمایت از پای جراحی نشده می‌تواند به روانتر شدن روند کمک کند. در حالی که ممکن است برای مدت کوتاهی روی زمین بنشینید، مهم است که از نشستن طولانی مدت در این وضعیت خودداری کنید. نشستن طولانی مدت می‌تواند منجر به سفتی و ناراحتی شود، بنابراین مهم است که بین نشستن و ایستادن یا راه رفتن متناوب شود.

مراقبت از زخم بعد از جراحی تعویض مفصل زانو

تمیز و خشک نگه داشتن برش جراحی برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است. دستورالعمل های جراح را در مورد زمان و نحوه تمیز کردن محل برش دنبال کنید. به طور معمول، تمیز کردن ملایم با آب و صابون ملایم و به دنبال آن خشک کردن کامل توصیه می‌شود. از فرو بردن برش در آب تا زمان بهبودی کامل خودداری کنید. جراح شما دستورالعمل های خاصی را در مورد اینکه چند وقت یکبار پانسمان های پوشاننده برش را تعویض کنید، ارائه می‌دهد. پیروی از این دستورالعمل ها برای اطمینان از محافظت و تمیز ماندن زخم ضروری است. اگر متوجه هر گونه تخلیه بیش از حد یا بوی بد از محل برش شدید، فوراً با جراح خود تماس بگیرید.

فیزیوتراپی بعد از عمل تعویض مفصل زانو

فیزیوتراپی درست از زمانی که در بیمارستان به هوش می‌آیید شروع می‌شود. پزشک شما دامنه حرکتی شما را بررسی کرده و به شا کمک می‌کند تا حرکت کرده و بتوانید در منزل روند بهبودی خود را طی کنید. فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا بعد از عمل تعویض مفصل زانو توانایی حرکتی خود را باز یابید و بهبودی شما را نیز سرعت می‌بخشد.

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه