بیماری فلج مغزی در کودکان

فلج مغزی در کودکان شایع ترین علت ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. از هر 1000 کودک، 1 تا 4 کودک در سراسر جهان به این عارضه مبتلا می شوند.

فلج مغزی (CP) به گروهی از اختلالات اطلاق می شود که بر حرکت و هماهنگی عضلات تأثیر می گذارد. در بسیاری از موارد، فلج مغزی بینایی، شنوایی و حس را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

بیماری فلج مغزی چیست ؟

کلمه “مغزی” به معنای ارتباط با مغز است. کلمه “فلج” به معنای ضعف یا مشکلات حرکتی بدن است. علائم فلج مغزی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است در راه رفتن و نشستن مشکل داشته باشند. سایر کودکان مبتلا به بیماری فلج مغزی ممکن است در گرفتن اشیا مشکل داشته باشند.

با رشد و توسعه مهارت های حرکتی کودک، اثرات این وضعیت می تواند کم و بیش برجسته یا محدود شود. این علائم بسته به بخشی از مغز که تحت تأثیر قرار گرفته است، متفاوت هستند.

علائم شایع فلج مغزی در کودکان

برخی از علائم شایع تر  بیماری فلج مفزی در  کودکان عبارتند از :

• تأخیر در رسیدن به نقاط عطف مهارت حرکتی، مانند غلت زدن یا نشستن
• مشکل در راه رفتن
• تغییرات در تون عضلانی، مانند بیش از حد سفت بودن
• سفت شدن عضلات
• آتاکسی یا عدم هماهنگی عضلات
• لرزش یا حرکات غیر ارادی
• تاخیر در گفتار و مشکل در صحبت کردن
• بزاق بیش از حد و مشکلات در بلع
• مسائل عصبی، مانند تشنج، ناتوانی های ذهنی و نابینایی

اکثر کودکان مبتلا به فلج مغزی با آن متولد می شوند، اما برخی ممکن است تا ماه ها یا سال ها بعد علائمی از خود نشان ندهند. علائم معمولاً در عرض چند ماه پس از تولد ظاهر می شوند. کودکان مبتلا به فلج مغزی در کنترل حرکت خود مشکل دارند. این مسئله به دلیل آسیب مغزی یا رشد غیر طبیعی مغز در اوایل زندگی یا قبل از تولد است.

بیشتر بخوانید:

پوکی استخوان در کودکان

ارتوپدی کودکان

فلج مغزی چگونه کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد؟

فلج مغزی در کودکان می تواند آن ها را به طرق مختلف تحت تاثیر قرار دهد. برخی از کودکانی که فلج مغزی خفیف دارند راه رفتن و دویدن را یاد می گیرند اما ممکن است کمی دیرتر از سایر کودکان این کار را انجام دهند.

فلج مفزی در کودکان باعث می شود که برای یادگیری راه رفتن، به وسایلی مانند  واکر یا بریس نیاز داشته باشند. با این حال، سایر کودکان ممکن است از ویلچر استفاده کنند. برای برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی، غذا خوردن یا صحبت کردن دشوار خواهد بود، زیرا کنترل حرکات مورد نیاز برای انجام آن کارها دشوار است.

نوع فلج مغزی کودک ممکن است مربوط به قسمت هایی از مغز باشد که در اوایل زندگی آسیب دیده اند. اگر فرزند شما به فلج مغزی مبتلاست، این عارضه را با پزشکان، درمانگران و کارکنان مدرسه در میان بگذارید. چرا که، به کودک شما کمک می ‌کند تا درمان‌ ها و حمایت‌ هایی را برای کمک به او دریافت کند.

فلج مغزی در کودکان باعث تأثیر بر کنترل حرکتی آن ها می شود و این عارضه با هوش یا سایر عملکردهای مغز متفاوت است. یک کودک ممکن است بسیار باهوش باشد، حتی اگر فلج مغزی کنترل برخی از حرکات را برای او سخت کند.

علائم فلج مغزی در کودکان چیست؟

اولین سرنخی که ممکن است کودک فلج مغزی داشته باشد، تاخیر حرکت است، مانند دیر نشستن یا راه رفتن.

فلج مغزی می تواند به روش های مختلفی ظاهر شود:

1.اسپاستیسیتی یا گرفتگی غیرطبیعی عضلانی.

این به معنای سفتی غیر طبیعی در عضلات کودک است. سفتی ممکن است با کشش های خاصی احساس شود. سفتی حتی زمانی که عضلات در حال استراحت هستند وجود دارد. اسپاستیسیتی می تواند باعث شود بازوها، سفت و نزدیک بدن بمانند.

2.هیپوتونی

هیپوتونی به کاهش تونوس ماهیچه اسکلتی، گفته می‌شود که باعث اختلال در عملکرد طبیعی ماهیچه ‌های بدن می‌گردد. این عارضه ممکن است به صورت شل شدن در عضلات ظاهر شود. کودکان مبتلا به هیپوتونی ممکن است در نشستن یا بالا نگه داشتن سر مشکل داشته باشند.

3.دی پلژی

دی پلژی مشکل در کنترل هر دو پا است. در برخی موارد، این ممکن است راه رفتن را دشوار کند.

همی پلژی مشکل حرکت یک طرف بدن است. کودکان مبتلا به فلج مغزی همی پلژیک ممکن است در استفاده از دست و پای خود در سمت چپ یا راست مشکل داشته باشند.

4.دیستونی

 زمانی است که ماهیچه ها به شکلی کنترل نشده منقبض می شوند. این امر می تواند باعث اسپاسم عضلانی یا حرکات غیر ارادی شود.

دلایل فلج مغزی در کودکان

فلج مغزی در کودکان بر اثر آسیب به مغز کودک در دوران جنینی، هنگام زایمان و گاهی پس از تولد به وجود می آید. فلج مغزی در کودکان گاهی بر اثر تولد زود هنگام در نوزادان نارس که وزن خیلی کمی دارند، دیده می شود. با توجه به رشد و تکامل استخوانی و مغزی  جنین در رحم مادر تغییرات و بیماری های مادر در دوران بارداری می تواند آثار و عوارضی جدی بر سلامت نوزادان بر جای گذارد. یکی از این عوارض می تواند ابتلای جنین به انواع فلج مغزی باشد.

 در مواقعی فلج مغزی بر اثر عوارض حاملگی مادر، خونریزی در دوران بارداری، چند قلو بودن، بالا بودن غیر عادی دمای بدن مادر در دوران بارداری (تب مادر)، سابقه ی تشنج در مادر، تحت درمان هورمونی بودن در زمان بارداری، عفونت در بدن مادر و…. ایجاد می شود.

شدت اختلالی که در نتیجه ی فلج مغزی در کودکان نمود می دهد بسیار متغیر است. گاهی این عارضه صرفا باعث اختلالات حرکتی می شود ولی کودک بیمار از بهره ی هوشی بالایی برخوردار است و آسیب مغزی در هوش او اثری نذاشته است. و گاهی ضریب هوشی کودک را به حد زیادی کاهش می دهد.

دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است کودک به فلج مغزی مبتلا شود، از جمله:

• تولد زودرس.
• مشکلات پزشکی در دوران بارداری یا در زمان تولد نوزاد.
• بیماری ها یا آسیب های نوزادی مانند زردی بسیار شدید، سکته مغزی یا عفونت های مغزی.

راه های پیشگیری از ابتلای کودکان به انواع فلج مغزی

همان طور که پیش تر گفته شد روند رشد و تکامل جنین در بدن مادر از جمله مهم ترین دوران رشد او است و هر آسیب و اختلالی در بدن مادر می تواند ارتباط مستقیمی با سلامت نوزاد داشته باشد. در نتیجه با رعایت مواردی که سلامت و حالت ثابت بدن مادر را تضمین کند می توان عوارضی هم چون ابتلای کودک به فلج مغزی را کاهش داد.

 از جمله موارد مهم قابل رعایت در دوران بارداری امتناع از مصرف سر خود و بدون نظارت دارو است. زنان باردار باید تا حد امکان از رژیم های غذایی متعادل وغنی استفاده کنند و تحت نظر پزشک داروها و ویتامین های لازم را در دوران بارداری دریافت کنند.

 موردی دیگر که در زنان باردار شایع است و آسیب زیادی به رشد و سلامت جنین می رساند می توان به انواع عفونت ها اشاره کرد. زنان باردار باید از بدن خود در برابر انواع عفونت مراقبت کنند. و همین طور از برخورد هر گونه ضربه و آسیبی به سر کودک جلوگیری شود.

نحوه تشخیص فلج مغزی در کودکان

برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، MRI (تصویر تشدید مغناطیسی) ممکن است توصیه شود تا ببیند آیا آسیب مغزی وجود دارد یا خیر. در مواقع دیگر، آزمایش ژنتیک ممکن است مفید باشد.

درمان فلج مغزی در کودکان

فلج مغزی یک مشکل پزشکی مزمن و طولانی مدت است. هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند آن را به طور کامل از بین ببرد، اما راه هایی وجود دارد که به درمان فلج مغزی در کودکان کمک می کند. فیزیوتراپی و کاردرمانی، داروها و وسایل کمکی مانند بریس ‌ها می ‌توانند به کودک کمک کنند تا به بهترین پتانسیل خود برسد.

والدین پس از آگاهی از ابتلای کودک خود به فلج مغزی بسیار نا امید و نگران می شوند در حالی که حفظ روحیه پدر و مادر و تشویق کودک، در همکاری او و امید به بهبودی بسیار موثر است. علائمی مانند اختلالات حرکتی یا گفتاری با جلسات فیزیوتراپی، گفتار درمانی و … قابل درمان است.

 برای درمان دفرمیته های اندام ها از روش جراحی استفاده می شود. برای جراحی کودکان فلج مغزی تشویق و حمایت والدین می تواند به آرامش کودک کمک شایانی کند.

علاوه بر آن دقت در انتخاب بهترین متخصص ارتوپد در تهران و جراحان زبردست و فوق تخصص جراحی تومورهای عضلانی و استخوانی می توان موفقیت جراحی را به حد زیادی ارتقا داد.

معمولا برای کودکان فلج مغزی از درمان های زیر استفاده می شود:

• فیزیوتراپی. فیزیوتراپیست ها متخصصانی هستند که روی تمرینات کششی و تقویتی با کودکان کار می کنند. آنها به کودک کمک می کنند حرکات جدیدی مانند غلت زدن، نشستن یا راه رفتن را یاد بگیرد.
• کار درمانی. این متخصصان به کودکان کمک می کنند تا کارهای روزمره را بیاموزند. آنها از ترکیبی از تمرین ها استفاده می کنند و راه هایی برای حل چالش ها پیدا می کنند.
• گفتار درمانی. گفتاردرمانگران می توانند به کودکان در یادگیری برای صحبت کردن کمک کنند.