سندرم پیریفورمیس و به دام افتادن عصب سیاتیک

عضله پیریفورمیس چیست و کجا قرار دارد؟

محل این عضله در نزدیکی مفصل لگن است و می تواند عصب سیاتیک راهم تحریک کند و موجب ایجاد درد در ستون فقرات و انتشار آن به اندام های تحتانی و همچنین گز گز در پشت ساق پا شود. عضله پیریفورمیس یا عضله گلابی شکل در حرکت اندام­­­‌های تحتانی انداختن وزن از یک پا به پای دیگر و حفظ تعادل نقش مهمی دارد. همچنین این عضله چرخش خارجی ران و دور کردن آن از محور مرکزی بدن را انجام می دهد. نزدیک بودن این عضله به عصب سیاتیک موجب دردهای لگن و باسن خواهد شد.

عوامل ابتلا به سندروم پیریفورمیس

سندروم پیریفورمیس احتمالا به دلایل زیر به وجود می آید:

علائم سندروم پیریفورمیس

چگونه سندروم پیریفورمیس تشخیص داده می‌شود؟

پزشک بر اساس سوابق درمانی بیمار معاینات و آزمایشات پزشکی میتواند این  وجود این سندروم را تشخیص دهد. همچنین از تصویر برداری و ام آر آی برای تشخیص بیماری استفاده می‌کند.

روش درمان سندروم پیریفورمیس

سندروم می‌­تواند موجب درد زیاد شود و فرد را از انجام فعالیتهای روزانه اش باز دارد. بنابر این روش­های مختلفی برای درمان و تسکین این بیماری وجود دارد که به برخی از آن­ها در ادامه اشاره خواهیم کرد اما در ابتدا باید به سراغ روش­های غیر جراحی برویم.

1. باید فعالیتهای خود را کمتر کنید تا فشار کمتری به عصب سیاتیک وارد شود.
2. استفاده از کمپرس سرد و یا گرم برای کاهش درد می‌­تواند به کاهش درد کمک کند.
3. می توانید از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کنید که البته باید زیر نظر پزشک و جراح ارتوپد باشد.
4. مصرف یک رژیم حاوی مواد مغذی می­تواند به شما کمک کند تا وزن خود را کنترل کنید تا سریعتر بهبودی یابید. غذاهایی حاوی پتاسیم و منیزیم از جمله سبزیجات با برگ سبز به کاهش اسپاسم عضلانی و کاهش درد کمک زیادی می‌­کند.
5. ماساژدرمانی هم در از بین بردن علائم پیریفورمیس کمک زیادی کند. ماساژ باعث شل شدن عضله پیریفورمیس می­‌شود و به کاهش اسپاسم ودرکاهش فشار وارده به عصب سیاتیک مؤثر است. همچنین ناگفته نماند ماساژ باعث آزاد شدن آندرفین شود که می­تواند درد ناشی از سندرم پیریفورمیس را کاهش دهد.
6. شاید فیزیوتراپی بهترین راه برای درمان سندرم پیریفورمیس باشد. فیزیوتراپیست با توجه به وضعیت بیمار از روشهایی مانند الکتروتراپی، گرمادرمانی­،امواج صوتی یا اولتراسوند، درمان­های دستی و تمرین­های کششی کمک می گیرد.
7. اگر بیمار بعد از درمان­های فیزیوتراپی باز هم احساس درد داشته باشد، پزشک تزریق داروهای بی حسی مانند لیدوکائین را برای تسکین موقتی درد تجویز می‌­کند. پزشک داروی بی حسی را با داروهای ضد التهابی مثل کورتیزون مخلوط می­کند که ترکیب آن­ها باعث می­شود التهاب عصب سیاتیک کمتر شود. راه حل دیگری که برای درمان سندرم پیریفورمیس از آن استفاده می­شود تزریق بوتاکس است. تزریق بوتاکس موقتا عضله پیرفورمیس را فلج می­کند. و در زمانی که عضله توسط بوتاکس در حالت فلج قرارگرفته است می­توان با استفاده از تمرینات کششی این عارضه را درمان کرد.

• انجام ورزش نیز میتواند در درمان این بیماری بسیار موثر واقع شود. از جمله ورزشهای مناسب جهت تقویت عضله پیریفورمیس به کشش عضله سرینی، پایدارسازی لگن،کشش فلکسور مفصل ران، پل سرینی اشاره کرد.

در صورتی که بیمار دارای سندروم پیریفورمیس از هیچکدام از روش های غیرجراحی نتیجه نگیرد، به عنوان آخرین راه­ حل می­‌تواند از عمل جراحی توسط بهترین متخصص ارتوپد در تهران برای درمان خود کمک بگیرد.

روش جراحی سندروم پیریفورمیس

دو روش برای جراحی عضله پیریفورمیس وجود دارد.

1. در روش اول تاندون عضله پیریفورمیس از محل اتصال به تروکانتر بزرگ بریده می­‌شود.
2. در روش دوم بخشی از عضله پیریفورمیس بریده می­شود تا فشار از روی عصب سیاتیک برداشته شود.

در هردو روش عمل به صورت سرپایی انجام می­شود.

سندروم پیریفورمیس در خانم های باردار

در خانم ­های باردار ترشح هورمون ریلاکسین موجب کشیدگی لگن می­‌شود و در نتیجه آن فضای زیادی در مفصل ساکرو ایلیاک بوجود می‌آورد. ستون فقرات نیز دچار لوردوسیز می‌­شود که باعث می­شود لگن به سمت جلو حرکت کند و انحنای آن بیشتر شود. در نتیجه این تغییرات عضلات گلوتئال دچار کشیدگی می‌شوند بخصوص عضله پیریفورمیس که سفت و کشیده می­‌شود. اگر چه سندروم پیریفورمیس در خانم های باردار به راحتی از بین نمی­‌رود اما ماساژ درمانی می­‌تواند در کم کردن علائم این سندرم مؤثر باشد.

اقداماتی برای پیشگیری از سندروم پیریفورمیس

اگر می خواهید از سندروم پیریفورمیس پیشگیری کنید باید خود را از عوامل ایجاد کننده آن دور نگه دارید.

1. سعی کنید عضلات این ناحیه را تقویت کنید.
2. سعی  از دویدن یا ورزش کردن در تپه ها یا سطوح شیب­دار دوری کنید.
3. در هنگام ورزش و یا فعالیت­های روزانه بدن خود را در حالت صحیح قرار دهید.
4. قبل از هرگونه فعالیت ورزشی خود را گرم کنید و به تدریج شدت آن را افزایش دهید.
5. در صورت احساس درد در زمان انجام فعالیت های ورزشی متوقف شوید و تا زمانی بهبود یافتن استراحت کنید.
6. در مواردی که مشکلی در ساختار اندام تحتانی خود دارید یا دچار چرخش لگن یا ضعف عضلانی هستید، می توانید از متخصص ارتوپدی کمک بگیرید.

حتی اگرسندرم پیریفورمیس درمان شود، باز هم امکان بروز مجدد این عارضه وجود دارد بنابراین بایستی در روش زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. با انجام تمرینات مداوم ورزشی و اجتناب از وضعیتی که باعث ایجاد مشکل در عضله پیریفورمیس می­شود جلوگیری کنید. نشستن و دراز کشیدن برای طولانی مدت و همینطور بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند، باعث عود دوباره سندرم پیریفورمیس شود.

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه