خار پاشنه پا؛ علت و درمان بدون جراحی

یکی از اندام هایی که در طول روزمره مدام در حال استفاده و حرکت می‌باشند، پا ها هستند و دائما فشار زیاد ناشی از وزن بدن را متحمل می‌شوند. در آناتومی این عضو، ناحیه ای که فشار زیادی بر روی آن است در واقع پاشنه پا بوده که وزن کل بدن را تحمل می‌کند و در نهایت منجر به پیدایش خار پاشنه می‌شود.

خار پاشنه چیست؟

گاهی در سطح زیرین کف پا نوعی رسوب از جنس کلسیم در ابعاد ریز یا بزرگ رشد می‌کند که اصطلاحا به آن خار پاشنه یا کالکانئوس می‌گویند. حال باید ذکر کرد که خار پاشنه فقط به کف پاشنه ی پا منتهی نشده و ممکن است در نواحی دیگرنیز به وجود آید. برای مثال در بعضی موارد مشاهده می‌شود که خار پاشنه در سطح پشت پاشنه پا ایجاد می‌شود که به طور کلی خیلی دردناک است و آزار زیادی برای فرد ایجاد می‌کند زیرا در این ناحیه، استخوان ایجاد شده زائد با کفش برخورد دارد. در مواردی دیگر این استخوان در محل اتصال تاندون به کالکانئوس بروز می‌کند.

احتمال ابتلا به خار پاشنه

تقریبا 60 درصد از خانم ها و آقایان در رده سنی میانسالی به طور میانگین یک بار دچار خار پاشنه می‌شوند.

علت های ایجاد خار پاشنه

عوارض خار استخوانی

در ابتدای شیوع خار پاشنه افراد تحمل زیادی برای درد این موضوع دارد زیرا هنوز شدت نیافته و قابل تحمل است. با پیشرفت و رشد خار پاشنه تغییراتی در سطح پا و ظاهر ایجاد می‌شود که در ادامه ذکر خواهیم کرد:

• درد شدید در ناحیه کف و پشت پا
• تغییر شکل ظاهری و طبیعی استخوان پا
• فشار بر محور پا به صورت افقی و عمودی
• سفت و خشک شدن تاندون اصلی پا
• تورم و التهابات مداوم
• قرمزی پاشنه پا

تشخیص خار پاشنه چگونه است؟

هنگامی که خار پاشنه در پاشنه پا ایجاد می‌شود، درد زیادی به همراه دارد و علاوه بر آن تورمی قابل شهود دارد. اکثر افرادی که متوجه این عارضه می‌شوند برای درد و فشار شدید در این ناحیه به متخصص ارتوپد خوب مراجعه داشته و گاه برای احتمالات بیماری های کلیوی به چکاپ کلیه می‌پردازند و در واقع راه پیگیری را اشتباه طی می‌کنند.

معاینات فیزیکی: احتمال اینکه خار پاشنه در ظاهر و با چشم مشخص نباشد بسیار زیاد است اما با معاینات فیزیکی و با لمس کردن سطح پاشنه پا و اطراف آن نیز درد زیادی احساس می‌شود.

تصویر برداری: خار پاشنه در تصویر برداری با اشعه ایکس و رادیولوژی کاملا دیده شده و تشخیص داده می‌شود.

تصویربرداری های پیشرفته: گاهی با مواردی برخورد داریم که خار پاشنه رشد داشته و ماهیچه عصبی را درگیر خود کرده است که در این مرحله باید از عکس برداری های دیگر مانند سی تی اسکن یا ام ار ای استفاده شود.

انواع روش های درمان

روش های  دارویی: برای درمان این عارضه می‌توان از داروهای غیر استروئیدی مانند کورتیزون استفاده کرد زیرا هم مسکن و ضد درد بوده و هم از میزان التهابات کم می‌کند.

تجهیزات طبی: پاشنه بند های طبی موجود در تجهیزات پزشکی یکی از بهترین وسیله ها برای کاهش درد پاشنه پا است. متخصص ارتوپد خوب برای جلوگیری از قوس دادن و خمیده کردن غیر ارادی پا در هنگام خواب، اسپلینت تجویز کرده که سبب کشیدگی پا شود و از خمیدگی جلوگیری کند.

جراحی: هنگامی که درمان های غیر تهاجمی تاثیری برای بهبود و برطرف سازی خار پاشنه نداشت، متخصص ارتوپد از جراحی برای حذف این عارضه بهره می‌برد. روند جراحی با دو روش صورت می‌گیرد. روش اول اینگونه است که بخشی از لیگامانی که التهاب و درد را به وجود آورده، برش می‌دهند. در روش دوم، قسمت کوچکی از پوست پاشنه پا را برش داده و جراحی را انجام می‌دهند.

دوران نقاهت پس از جراحی خار پاشنه

مدت زمان بهبودی پس از عمل خار پاشنه دو هفته الی دو ماه ادامه دارد. در این مدت نباید بر سطح پا فشار وارد کرد و حتما باید پاشنه بند های طبی را در صورت صلاحدید پزشک مداوم بکار گرفت. سعی نکنید برای تست کردن از بین رفتن درد پای خود را کشیده یا خمیده کنید. وزن خود را بر سطح پا وارد نکنید. اگر دارای شغلی هستید که کارتان مستلزم ایستادن طولانی مدت است حتما قبل از انجام عمل خار پاشنه، به مدت یک ماه مرخصی بگیرید

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه