تومور آنوریسم استخوان

تومور آنوریسم استخوان یک نوع نادر از تومورهای خوش‌خیم است که در استخوان‌ها به‌ویژه در ناحیه‌های دارای رشد فعال، مانند ستون فقرات و اندام‌ها، ایجاد می‌شود. این تومور که به علت تشکیل کیست‌های پر از خون به آن “آنوریسم” گفته می‌شود، می‌تواند باعث آسیب و تخریب استخوان و نواحی اطراف آن شود. با اینکه تومور آنوریسم استخوان یک تومور غیرسرطانی است، اما می‌تواند به دلیل ایجاد درد شدید و خطر شکستگی، کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله، به بررسی جامع علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان تومور آنوریسم استخوان می‌پردازیم.

تومور آنوریسم استخوان چیست؟

تومور آنوریسم استخوان (Aneurysmal Bone Cyst – ABC) یک ضایعه خوش‌خیم اما تهاجمی است که به‌طور معمول در استخوان‌های طولانی و ستون فقرات ایجاد می‌شود. این تومور با کیست‌های حاوی خون و نواحی تخریب‌شده از استخوان همراه است و می‌تواند باعث بزرگ‌شدن غیرطبیعی و ضعف استخوان شود. آنوریسم در این تومور به معنای کیست‌هایی پر از خون است که شبیه به ساختارهای آنوریسمی (برآمدگی عروق خونی) هستند. به دلیل تخریب استخوان و تغییر ساختار آن، این تومور به سرعت پیشرفت می‌کند و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به شکستگی‌های خطرناک شود.

علل تومور آنوریسم استخوان

علت دقیق ایجاد تومور آنوریسم استخوان هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما چندین عامل ممکن است در بروز این تومور نقش داشته باشند:

• تغییرات ژنتیکی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات ژنتیکی و جهش‌هایی در ساختار DNA ممکن است با بروز این تومور مرتبط باشد.
• آسیب و ضربه به استخوان: آسیب‌های قبلی به استخوان ممکن است خطر تشکیل تومور آنوریسم را افزایش دهد، زیرا آسیب‌ها می‌توانند تغییرات ساختاری در استخوان ایجاد کنند که زمینه‌ساز بروز تومور باشند.
• وجود تومورهای استخوانی دیگر: گاهی اوقات، تومور آنوریسم به عنوان یک تومور ثانویه در کنار تومورهای دیگر استخوانی مانند تومور غول‌پیکر استخوان یا کیست‌های ساده استخوان ایجاد می‌شود.

علائم تومور آنوریسم استخوان

علائم تومور آنوریسم استخوان بسته به محل و اندازه تومور متغیر است. در ادامه برخی از علائم شایع این تومور ذکر شده است:

• درد موضعی: درد شدید و مداوم در ناحیه‌ای که تومور استخوان وجود دارد، از علائم اولیه و شایع این تومور است. این درد ممکن است با فعالیت شدیدتر شود و حتی در حالت استراحت نیز باقی بماند.
• تورم و تغییر شکل استخوان: تومور آنوریسم باعث تورم در ناحیه مبتلا می‌شود و ممکن است باعث تغییر شکل استخوان شود.
• کاهش حرکت و انعطاف‌پذیری: در صورتی که تومور در نزدیکی مفاصل قرار داشته باشد، ممکن است محدودیت حرکتی و کاهش انعطاف‌پذیری در مفصل مربوطه ایجاد کند.
• شکستگی‌های خود به خودی: به دلیل ضعف ساختار استخوان، احتمال شکستگی‌های خود به خودی در استخوان مبتلا وجود دارد.
• علائم عصبی: اگر تومور در ستون فقرات قرار داشته باشد، ممکن است به اعصاب نخاعی فشار وارد کرده و علائمی مانند بی‌حسی، ضعف عضلانی و حتی فلج ایجاد کند.

روش‌های تشخیص تومور آنوریسم استخوان

برای تشخیص تومور آنوریسم استخوان از ترکیبی از روش‌های تصویربرداری و آزمایش‌های تخصصی استفاده می‌شود. برخی از روش‌های اصلی تشخیص این تومور عبارتند از:

• رادیوگرافی (اشعه ایکس): این روش برای بررسی ساختار کلی استخوان و شناسایی هرگونه تغییرات یا تخریب‌های ناشی از تومور استفاده می‌شود.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): MRI از جزئیات بیشتری برخوردار است و می‌تواند ساختار داخلی تومور، کیست‌ استخوان و عروق خونی مرتبط با آن را به‌خوبی نشان دهد.
• سی‌تی اسکن (CT Scan): این روش به شناسایی محل دقیق تومور و تخریب‌های استخوانی ناشی از آن کمک می‌کند.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): در برخی موارد، نمونه‌ای از بافت تومور گرفته و تحت آزمایش‌های میکروسکوپی قرار می‌گیرد تا نوع دقیق آن مشخص شود.

روش‌های درمان تومور آنوریسم استخوان

درمان تومور آنوریسم استخوان به محل، اندازه و شدت تومور بستگی دارد. برخی از روش‌های اصلی درمان این تومور عبارتند از:

• جراحی: جراحی برای برداشتن تومور یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی است. جراح ممکن است بخشی از استخوان آسیب‌دیده را نیز خارج کرده و در صورت نیاز از روش‌های جایگزین استخوان برای بازسازی آن استفاده کند.
• کورتاژ و پیوند استخوان: در این روش، تومور با استفاده از ابزارهای خاص تراشیده می‌شود و سپس محل تخلیه‌شده با پیوند استخوان یا مواد جایگزین پر می‌شود.
• درمان انجمادی (کرایوتراپی): در این روش، از نیتروژن مایع برای منجمدکردن و تخریب سلول‌های توموری استفاده می‌شود. کرایوتراپی معمولاً همراه با کورتاژ برای افزایش اثربخشی به کار می‌رود.
• رادیوتراپی: در مواردی که جراحی امکان‌پذیر نباشد یا تومور در نزدیکی نواحی حساس باشد، از رادیوتراپی برای کنترل رشد تومور و کاهش علائم استفاده می‌شود. با این حال، رادیوتراپی به دلیل عوارض جانبی بالقوه، تنها در موارد خاص به کار می‌رود.
• داروهای ضد التهابی و مسکن‌ها: این داروها برای کنترل درد و کاهش علائم استفاده می‌شوند، اما به‌عنوان درمان اصلی به کار نمی‌روند.

مراقبت‌های پس از درمان

پس از درمان تومور آنوریسم استخوان، مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از عود مجدد تومور و بهبودی کامل بسیار اهمیت دارد:

• فیزیوتراپی: برای بازگرداندن حرکت و قدرت به عضلات و مفاصل اطراف تومور، فیزیوتراپی ممکن است تجویز شود.
• مراجعات منظم به پزشک: برای ارزیابی وضعیت استخوان و بررسی احتمال عود مجدد تومور، مراجعه به پزشک در فواصل زمانی مشخص ضروری است.
• پرهیز از فعالیت‌های سنگین: فعالیت‌های سنگین که ممکن است به استخوان تحت درمان فشار وارد کنند، باید محدود شوند.
• تغذیه مناسب: رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و بهبود وضعیت عمومی بدن کمک کند.

تومور آنوریسم استخوان خطرناک است؟

تومور آنوریسم استخوان معمولاً خوش‌خیم است و به مناطق دیگر بدن پخش نمی‌شود، اما می‌تواند باعث درد شدید و ضعف استخوانی شود و در صورت عدم درمان منجر به شکستگی شود. درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم و بهبود وضعیت بیمار کمک کند.

پس از درمان تومور آنوریسم استخوان احتمال بازگشت تومور وجود دارد؟

پاسخ: بله، در برخی موارد احتمال بازگشت تومور وجود دارد، به‌خصوص اگر تومور به‌طور کامل برداشته نشود. پیگیری‌های دوره‌ای با تصویربرداری‌های منظم پس از درمان برای ارزیابی وضعیت تومور و جلوگیری از عود آن ضروری است.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر تومور آنوریسم استخوان هستند؟

تومور آنوریسم استخوان بیشتر در افراد زیر ۲۰ سال و در دوره نوجوانی رخ می‌دهد، اما می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد. عوامل ژنتیکی و سابقه آسیب‌های استخوانی نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.

تومور آنوریسم استخوان می‌تواند باعث شکستگی استخوان شود؟

تومور آنوریسم استخوان می‌تواند به ضعیف‌شدن استخوان منجر شود و احتمال شکستگی خودبه‌خودی را افزایش دهد، به‌خصوص در ناحیه‌هایی که وزن بدن را تحمل می‌کنند یا تحت فشار هستند.

نتیجه‌ گیری

تومور آنوریسم استخوان اگرچه توموری خوش‌خیم است اما تأثیرات جدی بر زندگی و فعالیت‌های روزمره فرد خواهد داشت. تشخیص زودهنگام و درمان‌های مناسب، نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از عوارض احتمالی این تومور دارند. با پیشرفت‌های علمی و توسعه روش‌های جراحی و درمانی جدید، کنترل و بهبود کامل این نوع تومور بیش از پیش ممکن شده است. اگر علائمی مانند درد مداوم، تورم یا شکستگی‌های غیرمنتظره در استخوان‌ها مشاهده کردید، مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند به تشخیص و درمان به‌موقع کمک کند.

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه