جراحی استئوتومی زانو + مزایا و نکات مهم آن

جراحی استئوتومی زانو یکی از روش‌های موثر ارتوپدی برای اصلاح انحرافات پا و کاهش درد ناشی از آرتروز یک طرفه زانو است. در این روش با ایجاد برش در استخوان ران یا ساق، زاویه استخوان تغییر کرده و فشار از ناحیه آسیب دیده به بخش سالم تر منتقل می‌شود. هدف این عمل، بهبود عملکرد زانو و به تاخیر انداختن نیاز به تعویض مفصل است. در ادامه به بررسی نکات و چگونگی انجام آن به کمک دکتر مسعود میرکاظمی،  متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی خواهیم پرداخت.

جراحی استئوتومی زانو چیست؟

جراحی استئوتومی زانو به معنای تغییر زاویه استخوان برای کاهش فشار روی مفصل است. وقتی زانو به دلیل آرتروز یا انحراف دچار درد می‌شود، این عمل کمک می‌کند تا وزن بدن بهتر روی زانو تقسیم شده و بیمار بدون نیاز فوری به تعویض مفصل، زندگی راحت تری داشته باشد. این روش امکان توزیع یکنواخت نیروهای وارده بر مفصل را فراهم کرده و درد بیمار را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد، که با اصلاح استخوان و تغییر مسیر نیروها، شرایطی ایجاد می‌کند تا بیمار بتواند سال‌ها بدون جراحی بزرگ تر به زندگی فعال خود ادامه دهد.

دکتر مسعود میرکاظمی بهترین متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب‌های ورزشی با روش‌های پیشرفته، سلامت و عملکرد شما را بهبود می‌بخشد. برای مشاوره با ایشان با ما همراه باشید.

مزایای انجام جراحی استئوتومی زانو

در ادامه، به نکات و مزایای انجام جراحی استئوتومی زانو و اثرات این روش بر عملکرد زانو و کیفیت زندگی بیماران پرداخته خواهد شد.

کاهش درد زانو

دلیل اصلی درد در زانو معمولا فشار بیش از حد روی یک قسمت آسیب دیده مفصل است که می‌تواند ناشی از آرتروز زانو یک طرفه، دفورمیتی زانو یا ساییدگی غضروف باشد. این فشار باعث التهاب، ناراحتی و محدودیت حرکت می‌شود و فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، ایستادن طولانی یا بالا رفتن از پله را دشوار می‌کند. در جراحی استئوتومی، جراح با اصلاح زاویه استخوان ران یا ساق پا، محور زانو را تغییر می‌دهد و وزن بدن را از بخش آسیب دیده به بخش سالم تر منتقل می‌کند. این تغییر باعث می‌گردد، فشار روی مفصل کاهش یابد، ساییدگی غضروف کند تر شود و التهاب اطراف مفصل کمتر شود. نتیجه مستقیم این فرآیند، کاهش محسوس درد در هنگام حرکت، ایستادن و انجام فعالیت‌های روزمره است.

 اصلاح محور و شکل پا

محور طبیعی اندام تحتانی مسیر وزنی است که نیروهای وارد بر بدن هنگام ایستادن و راه رفتن از لگن، زانو و مچ پا عبور می‌کنند. وقتی این محور دچار انحراف شود، مانند زانوی پرانتزی یا ضربدری، فشار بیشتری بر یک بخش از مفصل زانو وارد می‌شود و باعث درد، ساییدگی غضروف و پیشرفت آرتروز می‌گردد. در این جراحی، جراح با ایجاد برش و تغییر زاویه استخوان ران یا ساق، محور اندام را اصلاح می‌کند و وزن بدن را به جای بخش آسیب دیده، روی بخش سالم تر منتقل خواهد کرد. این کار باعث می‌شود توزیع نیروها یکنواخت تر شده، فشار روی غضروف آسیب دیده کاهش یابد و روند تخریب مفصل کند تر شود.

اصلاح محور همچنین به بهبود ظاهر و شکل پا کمک می‌کند و دفورمیتی‌هایی مانند پرانتزی یا ضربدری بودن پا اصلاح می‌شوند. علاوه بر این، راه رفتن و ایستادن طبیعی تر شده و فشار اضافی بر سایر مفاصل مانند لگن و مچ پا کاهش می‌یابد.

تاخیر در نیاز به تعویض مفصل

یکی از مزایای مهم جراحی استئوتومی زانو، به تعویق انداختن نیاز به تعویض کامل مفصل است. بسیاری از بیماران جوان یا فعال که دچار آرتروز یک طرفه زانو هستند، هنوز برای تعویض مفصل گزینه مناسبی نیستند. تعویض مفصل زانو یک جراحی بزرگ است و می‌تواند در طول زندگی نیاز به تعویض مجدد داشته باشد، بنابراین روش‌هایی که بتوانند زمان انجام این جراحی را به تاخیر بیندازند، بسیار ارزشمند هستند. در جراحی استئوتومی، با اصلاح محور و زاویه استخوان، فشار وارد بر بخش آسیب دیده مفصل کاهش می‌یابد و وزن بدن به سمت قسمت سالم تر منتقل می‌شود. این تغییر باعث کاهش ساییدگی غضروف، کند شدن روند تخریب مفصل و کاهش درد می‌گردد. به این ترتیب، بیمار می‌تواند سال‌ها بدون نیاز فوری به تعویض مفصل زانو زندگی فعال و مستقلی داشته باشد.

کاهش پیشرفت آرتروز

آرتروز معمولا زمانی ایجاد می‌شود که فشار بیش از حد روی یک بخش از مفصل زانو وارد شود. این فشار باعث ساییدگی غضروف، التهاب و در نهایت تخریب مفصل می‌شود. در دفورمیتی‌هایی مانند زانوی پرانتزی یا ضربدری، فشار روی یک طرف زانو بیشتر است و روند آرتروز سریع تر پیش می‌رود. جراحی استئوتومی با اصلاح محور استخوان‌ها و تغییر زاویه زانو، توزیع وزن بدن را متعادل می‌کند و فشار وارد بر بخش آسیب دیده مفصل را کاهش می‌دهد. این کاهش فشار باعث می‌شود غضروف دیرتر تخریب شود و روند پیشرفت آرتروز کند گردد.

بیشتر بخوانید: تاندونیت چیست و چگونه درمان می‌شود؟

بازگشت سریع تر به فعالیت‌های روزمره و ورزشی

توجه داشته باشید که با انجام جراحی استئوتومی و اصلاح محور زانو و توزیع مناسب فشار روی مفصل، درد کاهش می‌یابد و حرکت زانو راحت تر و طبیعی تر می‌شود. کاهش فشار روی بخش آسیب دیده و بهبود عملکرد زانو باعث می‌شود بیمار بتواند با اعتماد به نفس بیشتری فعالیت‌های خود را از سر بگیرد. پس از گذراندن دوره نقاهت و فیزیوتراپی، بیمار می‌تواند به تدریج فعالیت‌های روزمره و ورزش‌های سبک را بدون درد انجام دهد. این بازگشت سریع تر به فعالیت‌ها نه تنها کیفیت زندگی و استقلال بیمار را افزایش می‌دهد، بلکه با تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود ثبات مفصل، احتمال آسیب مجدد و پیشرفت آرتروز نیز کاهش می‌یابد.

کاهش نیاز به مصرف دارو

قبل از جراحی، بیماران اغلب برای کنترل درد و التهاب زانو مجبور به مصرف مداوم دارو هستند که مصرف طولانی مدت آن‌ها می‌تواند عوارضی مانند مشکلات گوارشی، فشار خون بالا یا آسیب به کلیه‌ها و کبد ایجاد کند. با انجام جراحی استئوتومی و اصلاح محور زانو و توزیع مناسب فشار روی مفصل، درد کاهش یافته و التهاب کمتر می‌شود. این موضوع باعث می‌شود بیمار بتواند فعالیت‌های روزمره و ورزش‌های سبک را بدون نیاز مکرر به دارو انجام دهد. در نتیجه، کاهش مصرف دارو نه تنها سلامت جسمانی بیمار را حفظ می‌کند، بلکه به افزایش اعتماد به نفس، استقلال و کیفیت زندگی او نیز کمک می‌کند.

جراحی استئوتومی زانو چگونه انجام می‌شود؟

قبل از جراحی، جراح با استفاده از تصویربرداری دقیق مانند رادیوگرافی و MRI، شدت آرتروز و زاویه زانو را بررسی می‌کند تا بهترین روش اصلاح تعیین شود. سپس بیمار تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی قرار می‌گیرد و پوست اطراف زانو آماده و ضد عفونی می‌شود. در طول جراحی، جراح برشی روی استخوان ران یا ساق پا ایجاد کرده و زاویه استخوان را تغییر می‌دهد تا محور اندام اصلاح شود. پس از رسیدن به زاویه مناسب، استخوان با پلیت و پیچ یا گاهی گرافت استخوانی تثبیت می‌شود و محل برش بخیه زده و پانسمان می‌شود.

پس از جراحی، بیمار معمولا چند روز بعد با کمک عصا یا واکر راه می‌رود و دوره فیزیوتراپی مرحله‌ای برای تقویت عضلات اطراف زانو و بازگشت به حرکت طبیعی آغاز می‌گردد. به تدریج، بیمار می‌تواند وزن کامل بدن را روی زانو قرار دهد و فعالیت‌های روزمره و سبک ورزشی خود را از سر بگیرد.

جراحی استئوتومی زانو مناسب چه کسانی است؟

افرادی که تنها یک بخش از مفصل زانو آسیب دیده باشد و مفصل سالم باقی مانده باشد، بیشترین بهره را از جراحی می‌برند، زیرا اصلاح محور باعث می‌شود فشار از بخش آسیب دیده به بخش سالم منتقل شود. همچنین بیمارانی که زانوی پرانتزی یا ضربدری دارند، با اصلاح زاویه استخوان‌ها می‌توانند توزیع نیروها را یکنواخت کنند و عملکرد طبیعی زانو را بازگردانند. این جراحی برای افرادی که می‌خواهند درد را کاهش دهند و نیاز به مصرف طولانی مدت داروهای مسکن و ضد التهاب را کم کنند نیز مناسب است. بیماران با فعالیت روزمره یا ورزش سبک می‌توانند پس از دوره نقاهت، عملکرد بهتری داشته باشند و استقلال حرکتی خود را حفظ کنند.

نتیجه‌گیری

توجه داشته باشید که علاوه بر فواید فیزیکی، جراحی استئوتومی باعث بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی می‌شود. کاهش درد و افزایش عملکرد زانو باعث می‌گردد، بیمار احساس استقلال، کنترل و رضایت بیشتری از زندگی روزمره خود داشته باشد. این مزیت‌ها نه تنها فعالیت‌های روزمره را آسان می‌کنند، بلکه انگیزه بیمار برای ادامه ورزش و حفظ تحرک را افزایش می‌دهند.

سوالات متداول 

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه