پیوند استخوان چیست و چگونه انجام می شود؟

پیوند استخوان یک روش جراحی است که برای رفع مشکلات استخوان یا مفاصل استفاده می شود. پیوند بافت استخوانی برای تثبیت استخوان هایی که در اثر ضربه یا مفاصل دچار آسیب دیدگی شده اند مفید است. همچنین برای رشد استخوان در اطراف یک دستگاه کاشته شده، مانند جایگزینی کامل زانو در جایی که از دست دادن استخوان یا شکستگی وجود دارد، بکار می رود.

 پیوند استخوان ممکن است ناحیه ای را که استخوان در آن وجود ندارد پر کند یا به ایجاد ثبات ساختاری کمک کند. استخوان مورد استفاده در جراحی می تواند از بدن شما یا اهدا کننده باشد یا می تواند کاملا مصنوعی باشد. این  کارمی تواند چارچوبی را فراهم کند که در آن استخوان زنده و جدید در صورت پذیرش توسط بدن رشد کند.

انواع پیوند استخوان

دو نوع رایج پیوند استخوان عبارتند از:

• آلوگرافت، که از استخوان یک اهدا کننده فوت شده یا جسدی که تمیز شده و در بانک بافت ذخیره شده است استفاده می کند.
• اتوگرافت، که از یک استخوان داخل بدن شما مانند دنده ها، باسن، لگن یا مچ دست می آید.

نوع پیوند مورد استفاده بستگی به نوع آسیبی دارد که جراح شما در حال ترمیم آن است. آلوگرافت معمولاً در بازسازی لگن، زانو یا استخوان بلند استفاده می شود. استخوان های بلند شامل بازوها و پاها می شود. مزیت آلوگرافت این است که برای به دست آوردن استخوان نیازی به جراحی اضافی نیست. و به همین دلیل خطرعفونت را کاهش می دهد زیرا نیازی به برش یا جراحی اضافی نیست.

پیوند استخوان آلوگرافت شامل استخوانی است که هیچ سلول زنده ای ندارد به طوری که خطر رد آن در مقایسه با پیوند عضو که در آن سلول های زنده وجود دارد، کمتر است. از آنجایی که استخوان پیوند شده حاوی مغز زنده نیست، نیازی به تطبیق گروه‌های خونی بین اهداکننده و گیرنده نیست.

به چه علت پیوند استخوان انجام می شود؟

این جراحی به دلایل متعددی از جمله آسیب و بیماری انجام می شود. چهار دلیل اصلی برای استفاده از پیوند استخوان وجود دارد:

• پیوند استخوان ممکن است در مورد شکستگی های متعدد یا پیچیده یا شکستگی هایی که پس از درمان اولیه به خوبی بهبود نمی یابند استفاده شود.
• فیوژن به دو استخوان کمک می کند تا با هم در یک مفصل بیمار التیام پیدا کنند. فیوژن اغلب بر روی ستون فقرات انجام می شود.
• بازسازی برای استخوان از دست رفته در اثر بیماری، عفونت یا آسیب استفاده می شود. این می تواند شامل استفاده از مقادیر کمی از استخوان در حفره های استخوانی یا بخش های بزرگ استخوان باشد.
• پیوند را می توان برای کمک به ترمیم استخوان در اطراف دستگاه های کاشته شده با جراحی مانند تعویض مفصل، صفحات یا پیچ ها استفاده کرد.

خطرات پیوند استخوان

تمام اقدامات جراحی شامل خطر خونریزی، عفونت و واکنش به بیهوشی است. پیوند استخوان دارای خطراتی است از جمله:

• درد
• ورم
• آسیب عصبی
• رد پیوند استخوان
• التهاب
• بازجذب پیوند

از پزشک خود در مورد این خطرات و کارهایی که می توانید برای به حداقل رساندن آنها انجام دهید، بپرسید.

آمادگی های قبلی برای پیوند استخوان

• پزشک قبل از جراحی شما یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی انجام می دهد. مطمئن شوید که در مورد هر گونه دارو، داروهای بدون نسخه یا مکمل هایی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
• به احتمال زیاد قبل از جراحی باید ناشتا باشید. این کار برای جلوگیری از عوارض در زمانی که تحت بیهوشی هستید انجام می شود.
• پزشک دستورالعمل های کاملی را در مورد کارهایی که باید در روزهای قبل و روز جراحی انجام دهید به شما می دهد. پیروی از آن دستورالعمل ها مهم است.

نحوه انجام پیوند استخوان

پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که از کدام نوع پیوند استخوان قبل از جراحی شما استفاده کند. به شما بیهوشی عمومی داده می شود که شما را به خواب عمیقی فرو می برد.

جراح شما برشی در پوست بالای جایی که پیوند مورد نیاز است ایجاد می کند. سپس استخوان اهدایی را طوری شکل می‌دهند که متناسب با آن ناحیه باشد. پیوند با استفاده از پین ، پیچ،سیم و یا کابل در جای خود نگه داشته می شود.

هنگامی که پیوند به طور ایمن در جای خود قرار گرفت، جراح برش یا زخم را با بخیه می بندد و زخم را پانسمان می کند. ممکن است از گچ گیری یا آتل برای حمایت از استخوان در هنگام بهبودی استفاده شود. بسیاری از مواقع نیازی به گچ گیری یا آتل نیست.

مراقبت بعد از پیوند استخوان

بهبودی پیوند استخوان به اندازه پیوند و سایر متغیرها بستگی دارد. بهبودی معمولی می تواند از دو هفته تا بیش از یک سال طول بکشد. احتمالاً باید تا زمانی که جراح شما پیشنهاد می کند از فعالیت بدنی شدید اجتناب کنید.

بسیار مهم است که دست یا پای خود را بعد از جراحی بالا بیاورید، این می تواند به جلوگیری از تورم کمک کند. تورم باعث درد و لخته شدن خون در پای شما می شود. به عنوان یک قانون کلی، دست یا پای خود را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید. حتی اگر آسیب شما در قالب گچ باشد، قرار دادن کیسه های یخ روی گچ ممکن است کمک کننده باشد.

در طول ریکاوری، باید عضلاتی را که تحت تأثیر جراحی قرار نگرفته‌اند، تمرین دهید. این کمک می کند تا بدن شما در فرم خوبی باشد. شما همچنین باید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید که به روند بهبودی کمک می کند.

یکی از بهترین کارهایی که می توانید انجام دهید این است که سیگار را ترک کنید. این کارباعث بهبود سلامت بدن شما بعد از جراحی می شود. سیگار روند بهبود و رشد استخوان را کند می کند. تحقیقات نشان داده است که این جراحی در افراد سیگاری با نرخ بیشتری شکست می خورد. به همین دلیل  برخی از جراحان از انجام روش‌های انتخابی پیوند استخوان در افرادی که سیگار می‌کشند خودداری می‌کنند.

دکتر مسعود میرکاظمی

متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه