سیاه شدن استخوان یا نکروز آواسکولار به مرگ بافت استخوانی اطلاق می شود که ناشی از وقفه در جریان خون آن است. این عارضه معمولاً در سر استخوان ران شایع است. در مراحل اولیه سیاه شدن سر استخوان ران، ممکن است فرد علائمی نداشته باشد. با این حال، با پیشرفت بیماری، علائم درد به تدریج بروز می کند. درمان غیرجراحی به طور کلی پیشرفت آن را کند نمی کند، به این معنی که جراحی معمولا و در نهایت برای اکثر افراد ضروری است. در این مطلب در مورد درمان سیاه شدن سر استخوان ران، علل و چگونگی تأثیر این بیماری بر سر استخوان ران می پردازیم.
سیاه شدن استخوان چیست و در چه استخوان های شایع است؟
سلولهای زنده استخوانهای بدن را میسازند و برای سالم ماندن به خون ثابتی نیاز دارند. در بیماری سیاه شدن استخوان، وقفه ای در خون رسانی به بخشی از استخوان رخ می دهد و باعث مرگ بافت استخوانی می شود. این می تواند منجر به شکستگی و فروپاشی استخوان شود.
در حالی که این بیماری ممکن است بر هر استخوانی تأثیر بگذارد، اما اغلب در استخوانهای بلند مانند استخوانهای بازو و ران رخ میدهد. در موارد کمتر، استخوانها را در موارد زیر تحت تأثیر قرار میدهد:
- دست ها
- مچ دست
- پا
- مچ پا
- آرنج ها
سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
به قسمت بالایی استخوان ران که شکل توپ مانندی دارد که بخشی از مفصل گوی و کاسه لگن است، سر استخوان ران می گویند.. سر استخوان ران شایع ترین محل نکروز آواسکولار است.
نکروز آواسکولار سر استخوان ران معمولاً مردان 25 تا 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهد. تشخیص زودهنگام این عارضه می تواند به طور قابل توجهی بر نتیجه ی درمان فرد تأثیر بگذارد.
علل سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
اختلال در خون رسانی به بخشی از استخوان باعث نکروز آواسکولار می شود. این به این دلیل است که بافت استخوانی اکسیژن و مواد مغذی ضروری مورد نیاز خود را دریافت نمی کند. اگر قسمت آسیب دیده استخوان کوچک باشد و نقش مهمی در تحمل وزن نداشته باشد، بدن ممکن است بتواند آسیب را ترمیم کند.
آسیب ممکن است ترمیم پذیر نباشد و در نتیجه:
- پیشرفت شکستگی
- فرسایش استخوان
- فروپاشی نهایی استخوان
وقتی آسیبی مسئول اختلال در جریان خون باشد، احتمالاً به دلیل آسیب عروق خونی است. هنوز علت اصلی شناخته نشده که چگونه عوامل غیر مرتبط با آسیب می توانند جریان خون را مختل کنند. با این حال، لختههای خونی که گردش خون را مسدود میکنند یا افزایش فشار در استخوان که رگهای خونی را منقبض میکند، ممکن است نقش داشته باشند.
عوامل خطر سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
- سیگار کشیدن خطر را افزایش می دهد، در حالی که شایع ترین عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- آسیب جدی: این جریان خون رسانی به استخوان را قطع می کند. مانند شکستگی
- مصرف بیش از حد الکل: ارتباط بین الکل و شرایط نامشخص است، اما ممکن است ناشی از اثرات آن، مانند انسداد عروق خونی یا بزرگ شدن سلول های چربی در مغز استخوان باشد.
- استروئیدها با دوز بالا: این داروها التهاب را کاهش می دهند. آنها می توانند خطر نکروز آواسکولار را افزایش دهند، عمدتاً زمانی که فرد دوز بالایی مصرف می کند یا برای مدت طولانی از آن ها استفاده می کند.
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک: این یک وضعیت خود ایمنی است که شامل آسیب گسترده بافتی ناشی از التهاب است.
عوامل خطر کمتر رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ایدز: این یک عفونت ویروسی است.
- اختلالات خونی: اینها شامل کم خونی داسی شکل است، وضعیتی که گلبول های قرمز خون را مخدوش می کند.
- پرتودرمانی: شامل درمان شرایط با استفاده از اشعه ایکس یا سایر اشکال پرتودرمانی است.
- پیوند عضو: این شامل جایگزینی یک عضو بیمار با یک عضو اهدا کننده است.
- بیس فسفونات ها: این داروها برای درمان کاهش تراکم استخوان هستند.
علائم سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
در ابتدا، افراد ممکن است هیچ علامتی از نکروز آواسکولار نداشته باشند. با این حال، با پیشرفت بیماری، ممکن است فرد به تدریج شروع به احساس درد کند.
- درد ممکن است به ویژه در استخوان های تحمل کننده وزن رخ دهد.
- هنگامی که این عارضه بر مفصل ران تأثیر می گذارد، درد ممکن است در کشاله ران یا در باسن ایجاد شود.
- در ابتدا، بیشتر افراد با تحمل وزن روی مفصل آسیبدیده شروع به احساس درد میکنند، اما بعداً ممکن است مفصل در هنگام استراحت نیز احساس درد کند.
با پیشرفت بیماری، موارد زیر ممکن است در طول زمان رخ دهد:
- سفت شدن مفاصل
- از دست دادن دامنه حرکت
- افزایش ناگهانی درد در صورت فروپاشی انتهای استخوان
- آرتروز
این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک متخصص ارتوپد ممکن است از انواع آزمایشات برای تشخیص نکروز آواسکولار استفاده کنند، از جمله:
- یک سابقه پزشکی
- یک معاینه فیزیکی
- تست های تصویربرداری، از جمله اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن
پزشک در ابتدا از اشعه ایکس برای رد سایر علل درد مفاصل استفاده می کنند. ام آر آی و سی تی اسکن تصاویر واضح تری از استخوان ارائه می دهند تا پزشکان بتوانند میزان آسیب استخوان را تعیین کنند. اسکنهای MRI بسیار حساس هستند و استفاده از آنها رایجتر هست، زیرا میتوانند علائم نکروز آواسکولار را قبل از شروع علائم در فرد تشخیص دهند.
چطور می توان سیاه شدن سر استخوان ران را درمان کرد؟
درمان نکروز آواسکولار شامل مداخلات غیرجراحی و جراحی است.
بهترین گزینه درمانی برای افراد ممکن است با توجه به موارد زیر متفاوت باشد:
- سن فرد
- مرحله بیماری
- چه استخوانی های تحت تاثیر قرار می گیرد.
- میزان آسیب به استخوان
درمان غیر جراحی
اگر نکروز آواسکولار فقط ناحیه کوچکی را تحت تاثیر قرار دهد یا در مراحل اولیه باشد، درمان غیرجراحی می تواند کمک کند. برعکس، در افراد مبتلا به اشکال پیشرفته این بیماری یا زمانی که لگن یا زانو را تحت تاثیر قرار می دهد، بی اثر است.
بهتر است قبل از فروپاشی استخوان درمان را زود شروع کنید. برخی از گزینه های درمانی عبارتند از:
فیزیوتراپی یا توانبخشی: این روش بر تمریناتی تمرکز دارد که حرکت مفصل را بهبود می بخشد و عضلات اطراف مفاصل را تقویت می کند. یک تمرین به عنوان مثال ممکن است شامل حرکات دایره ای مفصل ران در حالی که چیزی را نگه داشته اید باشد.
داروهای ضد التهابی: این داروها به کاهش علائم درد و تورم کمک می کنند.
استفاده از عصا: این عصاها می توانند حمایت کنند و به تسکین درد هنگام راه رفتن کمک کنند، به خصوص اگر این بیماری بر استخوان های تحمل کننده وزن تأثیر بگذارد.
اگرچه این اقدامات می تواند به مدیریت این بیماری کمک کند، اما معمولاً پیشرفت بیماری را کند نمی کند.
درمان جراحی
اکثر افراد در نهایت به جراحی نیاز دارند که شامل برداشتن برخی از بافت های مرده استخوان است. گزینه ها عبارتند از:
جراحی دکامپرشن: ساده ترین روش جراحی زمانی که بیماری پیشرفت نکرده باشد انجام می شود، که با ایجاد یک یا چند حفره در گردن و سر استخوان ران و دسترسی به نواحی که کمبود خون رسانی دارند، ایجاد می گردد. همچنین فشار داخل سراستخوان ران را کاهش می دهد و به تسکین درد در بیماران مبتلا به استئونکروز ران کمک کند.
استئوتومی: برای درمان نواحی کوچک آسیب استخوان مناسب است.
پیوند استخوان: پزشکان ممکن است این روش را برای موارد پیشرفته توصیه کند. پیوند استخوان ممکن است از قسمت دیگری از بدن یک فرد، شخص دیگری یا یک ماده مصنوعی باشد. بخشی از استخوان سالم را با خون رسانی به قسمتی از استخوان دارای سلول های مرده پیوند می زند.
تعویض کامل مفصل لگن: این شامل تعویض مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی متشکل از سرامیک، فلز یا پلاستیک است. این روش با هدف افزایش دامنه حرکتی فرد و کاهش درد انجام می شود.
کلام آخر
نکروز آواسکولار زمانی اتفاق میافتد که بافت استخوانی به دلیل اختلال در جریان خون میمیرد. طیف وسیعی از عوامل خطر، مانند یک آسیب جدی، ممکن است باعث اختلال جریان خون شوند یا در ایجاد اختلال نقش داشته باشند. هنگامی که بیماری پیشرفت کرد، فرد درد را تجربه می کند، به ویژه در مفاصل تحمل کننده وزن. اکثر افراد در نهایت به جراحی مانند پیوند استخوان یا تعویض مفصل لگن نیاز دارند.
متخصص ارتوپدی و تورماتولوژی و آسیب های ورزشی
فلوشیپ جراحی تومورهای استخوانی و عضلانی
عضو انجمن بین الملی حفظ اندام امریکا و اروپا ( ISOLS )
عضو انجمن جراحان ارتوپدی ایران ( IOA )
استاد یار دانشگاه
۰ دیدگاه