بیماری فلج مغزی

بیمار فلج مغزی یکی از بیماری هایی است که در نتیجه آسیب های مغزی به وجود می آید.هر گونه آسیب مغزی می توان اختلالاتی جدی در اندام های دیگر بدن ایجاد کند. مغز به عنوان عضوی که وظیفه هماهنگی بین بخش های مختلف بدن را به عهده دارد و با ارسال پیام هایی که به بخش های مختلف بدن ارسال می کند منجر به پاسخ های حرکتی متناسب نسبت به محیط می شود، بسیار مهم است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را به صورت کامل با این بیماری آشنا سازیم.

فلج مغزی یا cp چیست؟

فلج مغزی یا اصطلاحا cp که در واقع مخفف واژه ی اصلی cerebral palsy است از جمله اختلالاتی است که بر اثر آسیب های احتمالی که بر سر و مغز کودک در دوران تکامل وارد شده است یا ناهنجاری های مادر زادی که مربوط به ژنتیک جنین است ایجاد می شود. علائم ظاهر شده در بیمار بسته به میزان و محل آسیب متفاوت است.

فلج مغزی به دلیل آسیب به مغز در حال رشد در دوران بارداری، تولد یا مدت کوتاهی پس از تولد است. فلج مغزی افراد را به طرق مختلف تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند بر حرکت بدن، کنترل ماهیچه ها، هماهنگی عضلات، تون عضلانی، رفلکس، وضعیت بدن و تعادل تاثیر بگذارد. این ناتوانی یک بیماری مادام العمر است و برای هرکسی متفاوت است.

فرسودگی زندگی با فلج مغزی اغلب به این معنی است که افراد مبتلا به CP تغییرات مرتبط با افزایش سن، مانند افزایش ضعف عضلانی و کاهش تعادل را خیلی زودتر از افراد بدون CP تجربه می کنند. فلج مغزی انواع مختلفی دارد که در افراد گوناگون علائم متفاوتی دارد. این عارضه می تواند منجر به اختلال در یادگیری، مهارت شنیداری، گفتاری، دیداری و گاهی تشنج شود.

علائم فلج مغزی

فلج مغزی اصطلاحی است که برای توصیف گروهی از اختلالات ناتوانی جسمی ناشی از آسیب به نواحی خاصی از مغز که حرکات و وضعیت بدن فرد را کنترل می‌کند، استفاده می‌شود (مغزی به مغز اشاره دارد و فلج به ضعف عضلانی و حرکات کنترل نشده بدن اشاره دارد).

به جز در مواقعی که بیمار مبتلا به فلج مغزی خفیف باشد در اکثر مواقع تا سن یک سال و شش ماهگی علائم بیماری قابل تشخیص می شود. ابتلا به بیماری فلج مغزی با علائم زیر همراه است باید توجه داشت که این علائم با شدت های مختلف در بخش های متفاوت بدن افراد قابل رویت است. در صورت مشاهده هر کدام از این علائم در کودک خود به مطب دکتر مسعود میرکاظمی مراجعه نمایید.

• اختلالات حرکتی
• حرکات خشن و خارج از کنترل
• افزایش یا کاهش غیر طبیعی تون عضلات hypertonia _ hypotonia
• ناتوانی در حفظ تعادل و حالت ثابت و طبیعی بدن
• در مواقع پر استرس اندام های حرکتی دچار لرزش و حرکات غیر عادی می شود.
• کمبود هوش
• اختلالات شنوایی
• اختلالات بینایی
• اختلال در تکلم
• اختلالات گوارشی: جویدن، استفراغ، یبوست، افزایش آبریزش دهان و بی اختیاری در ادرار و مدفوع
• کندی شدید در روند رشد
• تشنج
• لوچی چشم ها

علل فلج مغزی

اگر مغز نوزاد در دوران بارداری به طور طبیعی رشد نکند یا در حین تولد یا بلافاصله پس از آن آسیب ببیند، فلج مغزی اتفاق می افتد. علل فلج مغزی عبارتند از:

• خونریزی در مغز نوزاد یا کاهش خون و اکسیژن رسانی به مغز آنها
• عفونتی که مادر در دوران بارداری گرفتار شده است
• در طول زایمان اکسیژن کافی به مغز نوزاد نمی رسد
• آسیب جدی به سر

انواع فلج مغزی

در صورتی که به نورون های حرکتی بالایی در بخش پیرامیدال آسیبی وارد شود فلج مغزی از نوع اسپاستیک است. این نوع فلج مغزی به نسبت شایع ترین نوع آن است که حدود 80 درصد از موارد مبتلا به فلج مغزی از این نوع است. فلج مغزی اسپاستیک علائمی هم چون اختلالات حرکتی، سفت شدن غیر طبیعی عضلات  (اصطلاحا تون عضلات) و رفلاکس های پاتولوژیک را در فرد بروز می دهد.

نوع دیگر فلج مغزی که بر اثر آسیب به مخچه روی می دهد نسبتا کمتر از ده درصد از بیماران مبتلا به فلج مغزی را شامل می شود و عدم هماهنگی بین عضلات مختلف بدن و اختلال در تعادل و حفظ وضعیت طبیعی بدن را در بیمار ایجاد می کند. به این نوع از فلج مغزی آتاکسیک ataxic می گویند.

در نوع دیس کینتیک  Dyskinetic فلج مغزی بیمار الگو های حرکتی غیر عادی دارد و حرکاتی به طور غیر ارادی و خارج از کنترل از خود بروز می دهد. این عارضه کمتر از بیست درصد از بیماران مبتلا به فلج مغزی را شامل می شود.

در مواقعی نیز پیش می آید که بیمار ترکیبی از انواع ذکر شده را دارا است.

بیشتر بخوانید:

فلج مغزی درکودکان

جراحی تومور های عضلانی

تشخیص فلج مغزی

فلج مغزی معمولاً بین 18 ماهگی تا 5 سالگی تشخیص داده می شود. اگرچه والدین و مراقبان ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه علائم فلج مغزی در نوزادان می شوند. پزشکان اغلب در تشخیص فوری تردید دارند تا زمانی که کودک بزرگتر شود و علائم بیشتری را نشان دهد.  

تشخیص فلج مغزی با استفاده از تست های تصویربرداری برای بررسی آسیب مغزی انجام می شود.

تست های تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص فلج مغزی عبارتند از:

• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT).
• سونوگرافی جمجمه
• الکتروانسفالوگرام (EEG)
• اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

اگر فکر می کنید کودک شما علائم رشد فلج مغزی را نشان می دهد، مهم است که به یک متخصص مراجعه کنید. یک متخصص فلج مغزی می تواند فرزند شما را معاینه کند و آزمایشاتی را برای تشخیص وضعیت او انجام دهد. والدین می توانند مدیریت وضعیت فرزند خود را آغاز کنند و پس از تشخیص، درمان لازم را آغاز کنند.

عوامل خطر فلج مغزی

چندین عنصر وجود دارد که ممکن است برخی از کودکان را در معرض خطر بالاتر ابتلا به فلج مغزی قرار دهد.

باید بگوییم که راهی برای پیشگیری از ابتلای کودک به فلج مغزی وجود ندارد. اما با این وجود می توانید با یکسری اقدامات  خطر ابتلا ی نوزاد به فلج مغزی را کاهش دهید.

ویزیت های روتین پزشک در طول بارداری برای تشخیص هر گونه عارضه و عوامل خطر فلج مغزی بسیار مهم است. چکاپ‌های مداوم می‌تواند به تشخیص مسائلی مانند گروه‌های خونی ناسازگار بین مادر و کودک کمک کند و خطر عوارض را کاهش دهد.

مادران باردار همچنین می توانند با رعایت موارد زیر خطرات را کاهش دهند:

• پرهیز از الکل، سیگار و داروهای تجویزی که در دوران بارداری خطرناک هستند
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض عفونت ها یا ویروس هایی که بر سلامت جنین تأثیر می گذارند
• کنترل مسائل بهداشتی زمینه ای مانند فشار خون، دیابت و غیره.
• واکسینه شدن به طور معمول
• شناسایی هرگونه ناسازگاری بالقوه Rh (تفاوت در حضور پروتئین های گلبول قرمز) بین مادر و کودک، که می تواند منجر به کم خونی همولیتیک یا زردی شود.

همچنین اقداماتی وجود دارد که می توان در هنگام زایمان برای جلوگیری از فلج مغزی انجام داد. آمادگی و آگاهی والدین در مورد روند زایمان ضروری است. کارکنان پزشکی علائم حیاتی جنین را بررسی کرده و ایمن ترین روش زایمان را تعیین خواهند کرد.

 اگر احساس می کنید که شما یا فرزندتان در معرض خطر هستید، فوراً به پزشک اطلاع دهید. هرگونه تأخیر در مراقبت های پزشکی ممکن است احتمال ابتلای کودک شما به فلج مغزی را در بدو تولد افزایش دهد.

درمان فلج مغزی

درمان فلج مغزی بر درمان یا اصلاح کامل وضعیت کودک متمرکز نیست. هنگامی که کودک دچار فلج مغزی شود، نمی توان آن را درمان کرد. در عوض، درمان بر پرورش مهارت‌های باقی‌مانده کودک برای کاهش علائم و تشویق یک زندگی مستقل متمرکز است.

درمان فلج مغزی با توجه به میزان و شدت علائم بیماری قابل انجام است. توصیه می شود علاوه بر مراجعه به جراحان ارتوپدی، از دیگر جنبه ها نیز اقدام به درمان صورت پذیرد. رعایت های غذایی، جلسات فیزیوتراپی، مشاوره های روانشناسی و… می توانند نقش بسزایی در تسریع و موفقیت روند بهبودی بیمار ایفا کنند.

روش های درمان فلج مغزی

روش های مختلفی برای درمان علائم فلج مغزی استفاده می شود.

دارو : ممکن است برای درمان برخی از علائم فلج مغزی از جمله حرکت غیرارادی، تشنج و اسپاستیسیتی از دارو استفاده شود.

همچنین ممکن است از دارو برای درمان اختلالات ثانویه ناشی از فلج مغزی مانند بی اختیاری، رفلاکس اسید معده، اختلالات رفتاری و غیره استفاده شود.

فیزیوتراپی: به تسکین درد و سفتی عضلانی و همچنین بهبود تعادل، هماهنگی و تحرک کلی کمک می کند. فیزیوتراپیست ها از تجهیزات تخصصی برای کمک به کودک شما برای حرکت آزادتر و زندگی مستقل تر استفاده می کنند.

کاردرمانی: به کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک می کند تا با بهبود مهارت های حرکتی ظریف و توانایی های شناختی، یاد بگیرند که چگونه وظایف و فعالیت های روزمره را انجام دهند.

گفتار درمانی: به کودکان کمک می کند تا مهارت های ارتباطی و زبانی خود را بهبود بخشند. این نوع درمان به کودکان اعتماد به نفس یادگیری و اجتماعی شدن می دهد. گفتار درمانی همچنین می تواند به کودکانی که در خوردن و بلع مشکل دارند کمک کند.

درمان جایگزین: به کودکان کمک می کند تا بر موانع فیزیکی و ذهنی غلبه کنند. درمان جایگزین شامل موسیقی درمانی، آب درمانی، طب سوزنی و غیره است.

عمل جراحی : ممکن است برای کودکانی که مشکلات حرکتی و عضلانی شدید دارند، جراحی توصیه شود. جراحی برای فلج مغزی می تواند مشکلات حرکتی را اصلاح کند یا بهبود ببخشد. ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، استخوان‌ها و اعصاب برای بهبود حرکت در این نواحی از بدن تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.

فلج مغزی درچه سنی بروز می کند؟

فلج مغزی در کودکان و همین طور بزرگسالان اتفاق می افتد و بسته به نوع بیماری و علائم آن درمان های متنوعی در نظر گرفته می شود. همان طور که در بخش انواع فلج مغزی شرح داده شد، بالغ بر 70 درصد از مبتلایان فلج مغزی از نوع اسپاستیک هستند و می توان با مراجعه به بهترین متخصص ارتوپد روند درمان را پیش گرفت.

نتیجه گیری

با توجه به اهمیت مغز حفاظت از آن امری ضروری است که باید از دوران کودکی جدی گرفته شود. به علاوه این که مادران باید در دوران بارداری تحتنظر متخصصان بوده تا تولد نوزادی سالم را تضمین کنند. در صورتی که به هر دلیلی کودک شما مبتلا به بیماری فلج مغزی است با حفظ امید و خونسردی خود برای ییشبرد درمان او اقدام نمایید.